Nem chua, gỏi sống: Ngon 1, hại 10
Chị Nguyễn Thị Thanh - một tín đồ của nem chua chia sẻ: “Nói ra thì hơi xấu hổ chứ nếu mà để thả phanh thì có lẽ mình ăn được 20 cái cùng lúc. Có lần, chồng mình đi công tác Thanh Hóa về, mua 100 cái nem chua, mình ăn liền tù tì chả biết bao nhiêu cái nhưng sau đó thấy bụng no căng, rồi lại lâm râm đau nữa. Cứ tưởng như thế sẽ tởn đến già, nhưng ai dè hôm sau, mở tủ lạnh, nhìn thấy bọc nem chua, lại nổi cơn thèm và tiếp tục chén một cách ngon lành. Chồng mình thấy thế chỉ biết thở dài: “Cái mồm làm khổ cái thân”.
Nghĩ ông ấy nói cũng đúng, nhưng sống trên đời được mấy mươi năm đâu mà phải bóp mồm, bóp miệng. Nó đắt đỏ đã đành, đằng này cũng là món ăn bình dân nên nếu thích thì cứ ăn thôi, chứ cứ nghĩ không tốt cho sức khỏe mà kiêng khem thì chỉ có nước nhịn đói. Mình thích nhất là ăn bánh giò nóng cùng nem chua. Vị béo ngậy của bánh quyện với vị chua dịu của nem chua khiến mình không thể cưỡng lại được”.
Dù không nghiền nem chua như chị Thanh, song chị Trần Hoài Thu (Hoàng Mai, Hà Nội) cùng các thành viên khác trong gia đình cũng rất thích món ăn này. Để đảm bảo vệ sinh, chị thường mua nguyên liệu về nhà tự làm.
“Với cách này, tôi có thể cho bọn trẻ con ăn thỏa thích mà không e ngại vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Tôi đã từng chứng kiến một người hàng xóm bị sán ăn lên não vì thường xuyên uống rượu với nem chua ở ngoài hàng nên hãi lắm. Thế nên, đành chịu khó một tí vậy, chứ vừa ăn, vừa lo thì mất cả ngon”.
Với vị chua thanh, giòn giòn, sần sật, nem chua là món ăn vặt nổi tiếng tại nhiều tỉnh thành của Việt Nam. Không chỉ là món khoái khẩu của nhiều chị em, nem chua còn xuất hiện trên bàn nhậu của các đấng mày râu.
Cũng bởi không được làm bằng nguyên liệu chín, thế nên, dù có thể đem lại cảm giác ngon miệng cho người ăn, song nem chua lại gây hại không nhỏ cho sức khỏe. Nếu thịt lợn được sử dụng làm nem chua bị nhiễm sán, giun thì nguy cơ lây sang người là rất cao. Có 2 nhóm bệnh có thể lây lan qua nem chua là: sán lá phổi và sán lá gan. Nếu chúng ta ăn phải thịt lợn chứa kén của con ấu trùng sán dây thì con ấu trùng đó nó vào dạ dày và phát triển thành sán. Nếu chúng ta ăn phải trứng của sán thì nó sẽ phát triển thành ấu trùng. Ấu trùng này rất nguy hiểm vì nó sẽ theo máu đi vào khắp tất cả các cơ quan, tổ chức của cơ thể.
Khi đã bị nhiễm sán, người bệnh sẽ cảm thấy đau bụng, rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, đi đại tiện thấy các đốt sán trong phân. Ngoài biểu hiện này ra, nó còn khiến người bệnh cảm thấy đau đầu, nhìn mờ, giảm trí nhớ, động kinh.Trên thực tế, tỷ lệ những người bị nhiễm sán do ăn phải thực phẩm không được chế biến chín như thế này chiếm một phần không nhỏ. Thống kê của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương cho thấy, uớc tính, trong số các ca điều trị nội trú tại Viện có đến 50% là do bị bệnh này.
Cụ thể, vừa qua, bệnh viện cũng vừa tiếp nhận một người bệnh thường xuyên bị đau đầu, lên cơn co giật. Dù đã chữa trị ở bệnh viện địa phương nhưng tình trạng vẫn không suy giảm. Chỉ đến khi gia đình quyết định chuyển lên tuyến trung ương thì mới phát hiện nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do ấu trùng sán lợn trú ngụ ở trong não. Trường hợp này may mắn được chữa trị kịp thời, còn nếu để lâu hơn có thể dẫn đến vôi hóa trong não - nguyên nhân gây liệt hay động kinh.
Một nguy hại nữa khi sử dụng nem chua là do khâu bảo quản không tốt, khiến chất đạm bị hỏng, chuyển hóa thành các chất độc trung gian gây hại cho sức khỏe. Ngoài ra, nem chua cũng rất dễ bị nhiễm vi sinh vật, khiến người ăn phải mắc bệnh về đường tiêu hóa.
Đọc thông tin này sẽ 'tiệt' ăn nem chua, thịt lợn tái
Đối với người, tùy thuộc ăn hay nuốt phải trứng, hay nang ấu trùng có thể mắc các thể bệnh như sau:
- Bệnh ấu trùng sán lợn: người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt,…, trường hợp này là nhiễm từ môi trường bên ngoài cơ thể nên có thể thấy ít ấu trùng ở các mô.
Trong trường hợp người bệnh có sán trưởng thành trong ruột, khi đốt sán già rụng, có thể đốt sán bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, như vậy sẽ tương tự như ăn phải đốt sán mới, do đó số lượng ấu trùng sẽ rất lớn. Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang.
Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau.
Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc, di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.
Giáo sư Nguyễn Văn Đề - nguyên trưởng Bộ môn Ký sinh trùng, Đại học Y Hà Nội, tùy thuộc vị trí ký sinh của ấu trùng mà gây ra các triệu chứng đau khác nhau. Ví dụ sán ở não gây ra các rối loạn chức năng khác nhau như động kinh, liệt, nói ngọng, rối loạn ý thức, có những cơn nhức, đau đầu dữ dội.
Tại mắt gây ra các triệu chứng chèn sép sau nhãn cầu như tăng nhãn áp, giảm thị lực, song thị. Tại cơ vân, xuất hiện những nang dưới da kích thước từ 0,5 đến 2cm di động dễ, không ngứa, thường ở cơ bắp tay, chân hoặc cơ liên sườn, cơ lưng, ngực, thường gây máy giật cơ.
Giáo sư Đề nhấn mạnh khi có bệnh phải điều trị nhanh, nếu muộn điều trị rất khó khăn và phức tạp. Điều trị sán dây lợn phải ở nơi có điều kiện cấp cứu tốt, bác sĩ chuyên khoa theo dõi.
