Cây sa kê, với tên khoa học là Artocarpus altilis, thuộc họ Moraceae, cùng họ với mít và dâu tằm. Có nguồn gốc từ Nam Mỹ, cây sa kê là một loại cây trồng giàu dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Quả và hạt của sa kê thường được sử dụng làm thực phẩm, trong khi rễ và lá được dùng trong y học.
Quả sa kê có vỏ ngoài thô ráp và màu xanh lục, bên trong chứa nhiều sợi màu trắng. Loại quả này giàu carbohydrate phức tạp, ít chất béo và cholesterol, làm cho nó trở thành một nguồn dinh dưỡng phong phú. Các loại vitamin và khoáng chất có trong sa kê mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm hỗ trợ sức khỏe khớp và mắt, cũng như có tác dụng chống viêm và kháng khuẩn.
Có thể giảm đau khớp và cơ
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ sa kê có thể hỗ trợ sức khỏe khớp và giảm đau cơ. Sa kê chứa nhiều hợp chất phenolic prenyl hóa, chẳng hạn như flavonoid, có khả năng chống lại tình trạng viêm liên quan đến đau thấp khớp.
Đau thấp khớp thường được đặc trưng bởi tình trạng viêm khớp mãn tính và sự phá vỡ dần dần các mô giữa các khớp. Dù chế độ ăn uống không thể chữa khỏi hoàn toàn chứng đau cơ và khớp, nhưng dinh dưỡng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhẹ các triệu chứng. Việc ăn các thực phẩm giàu hợp chất chống viêm như sa kê có thể giúp giảm viêm do stress oxy hóa gây ra.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ sa kê có thể hỗ trợ sức khỏe khớp và giảm đau cơ
Cung cấp tất cả các axit amin thiết yếu
Protein là một chất dinh dưỡng đa lượng quan trọng, cần thiết cho cơ thể để sửa chữa và phát triển tế bào. Dù các loại thực phẩm giàu protein như thịt thường cung cấp lượng protein cao nhất cho mỗi khẩu phần, nghiên cứu đã phát hiện rằng sa kê là một nguồn axit amin quý giá - thành phần cấu tạo nên protein.
Cơ thể con người có khả năng sản xuất hầu hết các axit amin, ngoại trừ 9 axit amin thiết yếu mà chúng ta cần bổ sung qua thực phẩm. Sa kê cung cấp đầy đủ 9 axit amin thiết yếu và đặc biệt giàu phenylalanine, leucine, isoleucine và valine. Axit amin phenylalanine hoạt động như một tiền chất của các chất dẫn truyền thần kinh, giúp điều chỉnh tâm trạng và chức năng nhận thức. Trong khi đó, leucine, isoleucine và valine hỗ trợ sửa chữa cơ bắp. Việc bao gồm sa kê trong chế độ ăn uống cân bằng có thể có lợi cho những người theo chế độ ăn thuần chay hoặc ăn chay, hoặc những người có nhu cầu bổ sung axit amin thiết yếu.
Có thể hỗ trợ sức khỏe mắt
Sa kê là một nguồn phong phú của carotenoid và lutein, cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe mắt. Loại quả này đặc biệt giàu beta-carotene, một tiền chất của vitamin A - chất dinh dưỡng thiết yếu cho chức năng và sức khỏe của mắt.
Vitamin A, chẳng hạn, cần thiết cho việc sản xuất sắc tố trong võng mạc và duy trì độ ẩm cho mắt. Thiếu hụt vitamin A có thể dẫn đến quáng gà và nhiều vấn đề thị lực khác.
Thêm sa kê vào chế độ ăn uống cân bằng có thể giúp ngăn ngừa các bệnh về mắt và duy trì thị lực tốt qua thời gian.
Sa kê là một nguồn phong phú của carotenoid và lutein, cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe mắt
Phòng ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn
Bên cạnh khả năng chống viêm, sa kê còn có tiềm năng hỗ trợ chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn. Hoạt động kháng khuẩn của sa kê được cho là xuất phát từ các hợp chất hoạt tính sinh học trong nó. Loại trái cây nhiệt đới này chứa các chiết xuất từ etyl axetat và metanol, cả hai đều đã được chứng minh có liên quan đến hoạt động kháng khuẩn.
Nghiên cứu chỉ ra rằng tiêu thụ sa kê có thể giúp bảo vệ cơ thể trước các vi khuẩn gây bệnh như Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus mutans và Enterococcus faecalis.
Mặc dù cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định rõ khả năng kháng khuẩn của sa kê, việc bổ sung sa kê vào chế độ ăn uống cân bằng có thể hỗ trợ cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng do thực phẩm, nhiễm trùng da và các bệnh do vi khuẩn khác.
Cung cấp giải pháp thay thế bột giàu dinh dưỡng
Sa kê là một loại thực phẩm không chứa gluten, điều này khiến bột sa kê trở thành lựa chọn lý tưởng cho những người mắc bệnh celiac hoặc có độ nhạy cảm với gluten.
Các nghiên cứu đã so sánh khả năng tiêu hóa của bột sa kê với bột mì và phát hiện rằng bột sa kê dễ tiêu hóa hơn.
Bên cạnh đó, sa kê nấu chín còn là một nguồn cung cấp chất xơ và các chất dinh dưỡng quan trọng khác. Một cốc sa kê nấu chín cung cấp tới 8g chất xơ. Việc bổ sung sa kê vào chế độ ăn uống cân bằng có thể giúp bạn đáp ứng nhu cầu về chất xơ và cải thiện sức khỏe đường ruột. Hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự thèm ăn, hỗ trợ quá trình trao đổi chất và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm mãn tính.
Sa kê nấu chín còn là một nguồn cung cấp chất xơ và các chất dinh dưỡng quan trọng khác
Lưu ý khi ăn sa kê
Sa kê thường an toàn cho người trưởng thành khỏe mạnh, nhưng có thể gây rủi ro cho những người đang sử dụng một số loại thuốc. Sa kê có thể có hoạt tính ức chế 5-alpha reductase, tương tự như các loại thuốc dùng để điều trị phì đại tuyến tiền liệt và chứng hói đầu ở nam giới. Vì vậy, những người đang dùng thuốc ức chế 5-alpha reductase nên thận trọng khi ăn sa kê dưới mọi hình thức.
Người có tiền sử bệnh thận cũng nên tránh tiêu thụ một lượng lớn sa kê, vì loại trái cây này chứa nhiều kali và magie, các chất này được lọc qua thận. Việc tiêu thụ quá nhiều có thể gây tích tụ các chất dinh dưỡng này ở những người có chức năng thận suy giảm. Những người có vấn đề về thận nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thêm sa kê vào chế độ ăn uống của mình.
Mặc dù phản ứng dị ứng với sa kê rất hiếm, nhưng vẫn có thể xảy ra. Sa kê thuộc họ dâu tằm, do đó, những người dị ứng với dâu tằm hoặc quả sung nên thận trọng trước khi kết hợp loại trái cây này vào chế độ ăn uống của mình.
